ΡΥΠΑΝΣΗ ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΩΝΙ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ: ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΠΡΟΧΕΙΡΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΜΑΣ;

Τα τελευταία χρόνια,  τα μεταλλεία χρυσού στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής έχουν γίνει αφορμή για επεισόδια, με αποκορύφωμα τις πρόσφατες καταστροφές στις εγκαταστάσεις της αναδόχου εταιρείας.

Αιτία αυτών είναι η περιβαλλοντική καταστροφή  της περιοχής, που γίνεται από τις εργασίες της εταιρείας, όπως υποστηρίζει ένα μεγάλο τμήμα – ίσως το μεγαλύτερο– των κατοίκων της περιοχής, αλλά και άλλοι παράγοντες Πολιτικοί και μη. Αντιθέτως ένα άλλο τμήμα των κατοίκων , που αποτελείται κυρίως από τους εργαζόμενους στα μεταλλεία, την Δημοτική αρχή της περιοχής και την Κυβέρνηση, έχει ταχθεί υπέρ της συνέχισης των εργασιών της εταιρείας, υποστηρίζοντας ότι οι εργασίες της εταιρείας γίνονται με τους πλέον αυστηρούς περιβαλλοντικούς όρους και συνεπώς δεν υπάρχει κίνδυνος ρύπανσης.

Σύντομο ιστορικό των μεταλλείων

Η εκμετάλλευση των μεταλλίων Κασσάνδρας ξεκινά από την εποχή  του Φιλίππου Β΄ και του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μάλιστα επί Μεγάλου Αλεξάνδρου τα μεταλλεία αποτελούσαν τον κύριο χρηματοδότη των εκστρατειών του. Η εκμετάλλευση τους συνεχίστηκε στους Ρωμαϊκούς και Βυζαντινούς χρόνους.

Στους νεότερους χρόνους, η ιστορία ξεκινά το 1930, οπότε τα μεταλλεία μεταβιβάστηκαν στην Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων (Α.Ε.Ε.Χ.Π&Λ) ιδιοκτησίας  Μποδοσάκη. Η  Α.Ε.Ε.Χ.Π&Λ δεν δραστηριοποιήθηκε στην εξόρυξη χρυσού, αλλά στην εξόρυξη μόλυβδου και ψευδάργυρου. Μετά την δολοφονία του Αλέξανδρου Αθανασιάδη -Μποδοσάκη (1^η Μάρτη 1988) από την ‘17 Νοέμβρη’, η εταιρεία οδηγείται σιγά-σιγά σε πτώχευση, εξ αιτίας του υπέρογκου δανεισμού της από την Ε.Τ.Ε..

Τον Δεκέμβριο του 1995 και μετά από τρεις διεθνείς διαγωνισμούς, επιλέγεται ως αγοράστρια εταιρεία η TVΧ Hellas, θυγατρική της καναδικής TVX Gold. Για την υπογραφή του συμβολαίου η ανάδοχος εταιρεία είχε θέσει  ως προϋπόθεση την μη ανάληψη ευθύνης ,  για περιβαλλοντικά προβλήματα, που δημιουργήθηκαν,  πριν την υπογραφή του συμβολαίου. Η απαίτηση αυτή καλύφθηκε με νομοθετική ρύθμιση , που περιλήφθηκε στον νόμο 2436/1996 (άρθρο 12). Με την ρύθμιση αυτή  απαλλάχθηκε η T.V.X. από περιβαλλοντικές  ζημίες τρίτων, δηλαδή στη προκειμένη περίπτωση από τις ζημιές που είχε προξενήσει η  Α.Ε.Ε.Χ.Π&Λ.

Επειδή κατά την διάρκεια των εργασιών της T.V.X.  είχαν δημιουργηθεί τεράστια προβλήματα ρύπανσης της περιοχής, άρχισε συντονισμένος αγώνας των κατοίκων  και το 2003 σταμάτησε η εξόρυξη χρυσού, με απόφαση του ΣτΕ, ενώ λίγο μετά η εταιρεία κηρύχθηκε σε πτώχευση (απόφαση 1286/2003 του Πρωτοδικείου Αθηνών).

Τον Ιανουάριο του 2004 το Ελληνικό Κράτος παραχωρεί τα μεταλλευτικά δικαιώματα των μεταλλείων στην εταιρεία ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ Α.Ε. με ειδικό νόμο, που επικυρώνεται από τη Βουλή. Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ Α.Ε. προχωρά στη σύνταξη Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και τα μεταλλεία ξεκινούν και πάλι την λειτουργία τους τον Οκτώβριο του 2005.

Πρόσφατα και  συγκεκριμένα στις 17-4-2013, το Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) άναψε το πράσινο φως για την συνέχιση των εργασιών από την ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ Α.Ε. , καθώς το Ε' Τμήμα αυτού με την 1492/2013 απόφαση, απέρριψε την αίτηση 29 κατοίκων της Χαλκιδικής, που ζητούσαν να ακυρωθεί ως αντισυνταγματική η υπουργική απόφαση έγκρισης της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Το ΣτΕ  απέρριψε ως αβάσιμους, τους ισχυρισμούς των κατοίκων και έκρινε ότι η Μελέτη είναι  σύμφωνη με τις συνταγματικές επιταγές, τη δασική και την αρχαιολογική νομοθεσία, τη νομοθεσία για την προστασία των ρεμάτων (Λεκάνη Κοκκινόλακα) και την ευρωπαϊκή νομοθεσία.

(http://news.in.gr/greece/article/?aid=1231244707).

 

Άραγε  υπάρχει  ρύπανση;

Δυστυχώς τα τεκμήρια , για  ύπαρξη  ρύπανσης από τις εργασίες της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΡΥΣΟΣ Α.Ε., πολλές φορές είναι σαθρά, διότι στερούνται επιστημονικής βάσης, ενώ άλλα  αποδεικνύονται εκ των υστέρων ως αναληθή.

Ενδεικτικά αναφέρω τα παρακάτω:

-  Φωτογραφίες  που εμφανίζουν  την παραλία του Στρατωνίου (εικόνα 1), δείχνουν μία κοκκινοκίτρινη χροιά της θάλασσας, η οποία αποδίδεται στη ρύπανση των μεταλλείων. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να οφείλεται στη ρύπανση, μπορεί όμως να οφείλεται σε άλλες αιτίες, όπως στη μεταφορά  φερτών υλών από τους χείμαρρους, που εκβάλουν εκεί ή στην ύπαρξη φυτοπλαγκτόν ή ακόμα και σε ρύπανση από λύματα του οικισμού κ.λ.π..

-  Μία  φωτογραφία (εικόνα 2), όπου εμφανίζεται η θάλασσα της παραλίας  κοκκινοκίτρινη, αποκαλύφθηκε εκ των υστέρων, ότι είχε ληφθεί μετά τις μεγάλες πλημμύρες του 2010 και η κοκκινοκίτρινη η χροιά οφείλετο σε φερτά υλικά. Στην πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ υπάρχει ρητή αναφορά σε μία Λεκάνη απορροής με τ’ όνομα «Κοκκινόλακα», που υποδηλώνει ότι εκεί υπάρχει κοκκινόχωμα. Είναι πολύ φυσικό να υπάρχει κοκκινόχωμα στην περιοχή, το οποίο περιέχει σίδηρο (ορυκτό Αιματίτης, από την λέξη αίμα: Οξείδιο του τρισθενούς σιδήρου Fe₂O₃). Το κοκκινόχωμα μπορεί κάλλιστα να προκαλέσει  αλλαγή της χροιάς της θάλασσας σε κοκκινοκίτρινη.

- Ο Ειδικός Κανονισμός  του Λιμένα Στρατωνίου (υπ’ αρίθμ. 1328/14-4-1980 ΦΕΚ 407 ΤΒ/25-4-1980), τον οποίο επικαλούνται, ως απόδειξη της υφισταμένης ρύπανσης, απαγορεύει γενικώς την αλιεία οποιουδήποτε αλιευτικού σκάφους (άρθρο 26) και την αλιεία οστρακοειδών και εχινοδέρμων (άρθρο 27). Όμως αφορά  καταστάσεις του 1980. Αν οι λόγοι απαγόρευσης είναι τα μεταλλεία, προφανώς η απαγόρευση αφορά ρύπανση της  Α.Ε.Ε.Χ.Π&Λ , δηλαδή ούτε καν ρύπανση της TVX, που άρχισε να λειτουργεί μετά το 1995.

Έλεγχος ύπαρξης ρύπανσης

Η ρύπανση των εταιρειών Α.Ε.Ε.Χ.Π&Λ (Μποδοσάκης) και T.V.X  είναι μία πραγματικότητα, αλλά αυτή και μόνο αυτή δεν μπορεί να αποτελέσει αιτία αναστολής των εργασιών της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ Α.Ε., αφού η εταιρεία ουδεμία ευθύνη φέρει για τις παρανομίες των προκατόχων της.

Ο έλεγχος  ρύπανσης από τις εργασίες της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ Α.Ε. θα πρέπει να ξεκινήσει από την θάλασσα, για να βγουν ασφαλή συμπεράσματα. Τούτο μπορεί να γίνει με λήψη υπερύθρων αεροφωτογραφιών ή δορυφορικών εικόνων , στο θερμικό φάσμα (Thermal Infrared-μήκος κύματος(λ)=3μm έως 10μm) της παραλίας του Στρατωνίου, αλλά και της ευρύτερης περιοχής. Το τμήμα αυτό του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος είναι κατάλληλο για την μέτρηση της εκπεμπόμενης θερμοκρασίας της γήινης και θαλάσσιας επιφάνειας. Τα νερά των χειμάρρων,  τα τυχόν απόβλητα των μεταλλείων και οτιδήποτε άλλο εκβάλλει στη θάλασσα, δεν έχουν την ίδια θερμοκρασία με το θαλάσσιο νερό και η μεταβολή αυτή θα απεικονισθεί στις θερμικές εικόνες. Έτσι θα προσδιορισθεί η έκταση  των  πάσης φύσεως εισροών της θάλασσας. Χημική ανάλυση δειγμάτων  θάλασσας από τις περιοχές αυτές θα καταδείξει αν υπάρχει ρύπανση και το είδος αυτής.Το είδος αυτής θα μας οδηγήσει σε ασφαλές συμπέρασμα αν η ρύπανση προέρχεται από τα μεταλλεία ή από άλλη αιτία.

Οι πλέον ειδικοί στο θέμα της ανίχνευσης της θαλάσσιας μόλυνσης μπορούν να προτείνουν και άλλες πλέον ειδικευμένες μεθόδους.

Ένα είναι σίγουρο:                                                                                                                                   

Μόνο με καθαρά επιστημονική προσέγγιση και όχι με εμπειροτεχνισμούς , θα δοθεί μία πραγματική απάντηση στο αν η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΡΥΣΟΣ Α.Ε. δημιουργεί ή όχι ρύπανση.
 τσι
Έτσι θα διαπιστώσουμε αν  η παραλία του Στρατωνίου άξιζε που πήρε -για τρίτη συνεχή χρονιά- γαλάζια σημαία.